Tòa án thành phố Cheongju (tỉnh Bắc Chungcheong, Hàn Quốc) ngày 25/4 vừa qua đã ra phán quyết yêu cầu Chính phủ Nhật Bản bồi thường cho gia quyến của bà Gil Gap-sun, một nạn nhân từng bị cưỡng ép mua vui cho quân lính Nhật Bản trong Thế chiến II, số tiền bồi thường 100 triệu won (USD) cho con trai của bà Gil.

Bà Gil Gap-sun sinh năm 1924 tại huyện Muju, tỉnh Bắc Jeolla, bị bắt đến đảo Nagasaki của Nhật Bản vào năm 1941 khi mới 17 tuổi, bị cưỡng ép mua vui cho quân lính Nhật Bản trong gần 4 năm.

Tương tự các vụ kiện trước đây, Chính phủ Nhật Bản tiếp tục viện dẫn nguyên tắc miễn trừ tư pháp theo thông lệ quốc tế, không tham gia phiên tòa tại Hàn Quốc. Miễn trừ tư pháp trong luật pháp quốc tế nghĩa là một quốc gia có chủ quyền được miễn xét xử bởi một cơ quan tài phán của nước khác.

Tokyo đã từ chối nhận tống đạt hồ sơ vụ kiện, không có bất cứ động tĩnh đối phó nào, nên Hội đồng xét xử đã tiến hành quy trình tống đạt công khai.

Tòa án nêu rõ dù chiếu theo thông lệ quốc tế thì trong trường hợp một tội ác vi phạm chuẩn mực, giá trị phổ quát của nhân loại thì phải được công nhận là ngoại lệ, không áp dụng nguyên tắc miễn trừ tư pháp, và Tòa án Hàn Quốc có quyền xét xử trong trường hợp này.

Theo Tòa án, lý thuyết về quyền miễn trừ quốc gia liên tục được điều chỉnh theo sự thay đổi trật tự quốc tế, khó có thể coi là một giá trị vĩnh viễn. Trong chuẩn mực quốc tế phổ quát như Công ước Liên hợp quốc cũng không miễn trừ tư pháp trong một số trường hợp nhất định.

Đây là lần thứ ba Tòa án Hàn Quốc công nhận trách nhiệm bồi thường của phía Nhật Bản đối với các nạn nhân bị cưỡng ép mua vui thời chiến và gia quyến của họ. Mặc dù đã thắng kiện, nhưng vẫn chưa thể chắc chắn nguyên đơn có nhận được tiền bồi thường từ Chính phủ Nhật Bản hay không. 

Trước đó, các nạn nhân thắng kiện trong vụ kiện đầu tiên đã đề nghị Tòa án kê khai tài sản tại Hàn Quốc của Chính phủ Tokyo nhưng bị Tòa án bác bỏ do theo Luật dân sự, lệnh kê khai tài sản không thể thực hiện theo hình thức tống đạt công khai.

Trong trường hợp không thể kê khai tài sản, nguyên đơn có thể nộp đơn yêu cầu Tòa án tự tra cứu tài sản của bị đơn. Tuy nhiên, do phía Nhật Bản tiếp tục giữ thái độ không hợp tác, nên chưa thể rõ liệu Tòa án có thể tịch thu tài sản của Nhật Bản để chi trả bồi thường cho phía bị đơn hay không.