Ủy ban di sản thế giới thuộc Tổ chức Giáo dục, khoa học và văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) và Bộ Ngoại giao Hàn Quốc ngày 10/9 cho biết báo cáo tình hình bảo tồn Quần thể di tích cuộc cách mạng công nghiệp Minh Trị (1886-1889) được phía Nhật Bản trình nộp hồi tháng 12 năm ngoái sẽ được đánh giá trong phiên họp tại Riyadh (Ả-rập Xê-út) từ cùng ngày.

Sau đó, Ủy ban dự kiến sẽ thông qua bản thảo quyết định liệu Tokyo có đang thực hiện phổ cập chính xác về lịch sử cưỡng ép lao động người Joseon (tức người Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên ngày nay) tại di tích này trong thời chiến hay không.

Bản thảo quyết định của UNESCO sẽ được thông qua sau khoảng 2 năm kể từ khi cơ quan này yêu cầu Tokyo làm rõ về các vấn đề lịch sử như việc cưỡng ép lao động đối với người Joseon tại mỏ than trên đảo Hashima (còn được gọi là đảo quân hạm).

Vào năm 2015, khi Quần thể di tích cuộc cách mạng công nghiệp Minh Trị được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới, Nhật Bản đã hứa sẽ phổ biển rộng rãi về "toàn bộ lịch sử" (full history) bao gồm cả vấn đề cưỡng ép lao động song nước này đã không giữ lời hứa và bị cộng đồng quốc tế bao gồm Ủy ban di sản thế giới chỉ trích.

Theo đó, vào tháng 7/2017, Ủy ban di sản thế giới đã đăng tải lên trang chủ bản quyết định lấy làm tiếc về việc Nhật Bản giải thích không đầy đủ về vấn đề cưỡng ép lao động người Joseon. Ủy ban này còn kêu gọi Tokyo phải liên tục trao đổi với nước liên quan, bên cạnh việc thu thập và kiểm chứng tài liệu.

Về phần mình, Chính phủ Hàn Quốc trong năm 2022 đã bày tỏ lấy làm tiếc trước việc Nhật Bản liên tục giữ vững lập trường ngoan cố rằng nước này đã không phân biệt đối xử đối với người Joseon làm việc tại mỏ. 

Trung tâm di sản thế giới của UNESCO vào tháng 8 đã có chuyến thăm đến Trung tâm thông tin Tokyo theo lời mời của Nhật Bản để xác nhận những nỗ lực thay đổi của nước này. 

Theo đó, Tokyo đã lập nên một gian mới mang tựa đề "Ghi nhớ những nạn nhân" tại trung tâm, và có trưng bày mã QR để xem những tuyên bố của Chính phủ Hàn-Nhật vào thời điểm quần thể được công nhận là di sản vào năm 2015. Ngoài ra còn có vật trưng bày ghi nhận số người Joseon bị thiệt mạng tại mỏ than trên đảo Hashima, cho thấy những nỗi khốn khó mà người Joseon đã phải chịu đựng trong thời chiến.

Có ý kiến cho rằng bản thảo quyết định lần này có ảnh hưởng mật thiết đến việc mỏ Sado (tỉnh Niigata), cũng là một nơi cưỡng ép lao động người Joseon, có được công nhận là di sản thế giới hay không. Được biết, mỏ Sado hiện đang được Hội đồng Quốc tế về di tích và di chỉ (ICOMOS) tiến hành thẩm định.