Văn phòng Đại diện thương mại Mỹ (USTR) ngày 17/4 (giờ địa phương) công bố quyết định áp phí cập cảng đối với các hãng vận tải biển Trung Quốc, các hãng vận tải biển khai thác tàu do Trung Quốc đóng, và tàu chở ô tô được đóng tại nước ngoài. Phí này sẽ được áp dụng từng bước, bắt đầu từ ngày 14/10 tới, tức sau 180 ngày công bố.

Cụ thể, Mỹ sẽ thu phí cập cảng 50 USD mỗi tấn trọng tải tịnh (net tonnage) đối với tàu do các công ty Trung Quốc vận hành hoặc sở hữu, và mức phí này sẽ tăng dần hàng năm, lên 140 USD/tấn vào năm 2028.

Ngay cả các tàu do doanh nghiệp nước ngoài vận hành nhưng nếu được đóng tại Trung Quốc cũng sẽ phải nộp khoản phí 18 USD/tấn từ ngày 14/10, tăng dần từng năm và đạt 33 USD/tấn vào năm 2028.

Phí cũng có thể được tính theo số container thay vì trọng tải. Trong trường hợp này, mức phí sẽ bắt đầu từ 120 USD mỗi container và tăng lên 250 USD cho đến năm 2028.

Tuy nhiên, các tàu do doanh nghiệp Mỹ sở hữu, tàu không chở hàng hoặc tàu có quy mô nhỏ hơn mức nhất định sẽ được miễn loại phí trên.

Đối với tàu chở ô tô được đóng ở nước ngoài, mức phí áp dụng là 150 USD cho mỗi CEU (1 CEU tương đương với không gian chở được 1 xe ô tô) từ ngày 14/10, và không bị tăng dần.

Văn phòng Đại diện thương mại Mỹ giải thích rằng mỗi tàu sẽ chỉ bị áp dụng một loại phí duy nhất, không chồng chéo với phí khác. USTR cũng cho biết sẽ hoãn thu phí trong tối đa ba năm đối với các hãng vận tải (ngoại trừ của Trung Quốc) đặt mua và nhận bàn giao tàu do Mỹ sản xuất, thay vì tàu nước ngoài có cùng hoặc nhỏ hơn về quy mô.

Ngoài ra, nhằm thúc đẩy việc đóng tàu chở khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) tại Mỹ, USTR quy định sau ba năm nữa, một phần lượng LNG xuất khẩu của Mỹ phải được vận chuyển bằng tàu LNG do Mỹ sản xuất. Cụ thể, từ ngày 17/4/2028, 1% tổng lượng LNG xuất khẩu phải được vận chuyển bằng tàu LNG sản xuất tại Mỹ, và con số này sẽ được nâng lên thành 15% vào năm 2047.

Bên cạnh đó, USTR còn đề xuất áp thuế bổ sung 100% đối với cần cẩu STS (Ship To Shore) sản xuất tại Trung Quốc, và từ 20% đến 100% đối với container do Trung Quốc sản xuất.

Tất cả các biện pháp trên nhằm thúc đẩy ngành đóng tàu và vận tải biển của Mỹ, đồng thời kiềm chế Trung Quốc.

USTR đã bắt đầu điều tra dựa theo Điều 301 của Đạo luật Thương mại đối với ngành công nghiệp hàng hải, logistics và đóng tàu của Trung Quốc vào tháng 4 năm ngoái theo đơn kiện của 5 nghiệp đoàn lao động trong nước. Đến tháng 1 năm nay, USTR kết luận rằng Bắc Kinh đã cạnh tranh không công bằng để chi phối các ngành công nghiệp này, gây thiệt hại cho Washington.

Giới chuyên gia nhận định rằng nếu các biện pháp trên của USTR được thực thi, giới doanh nghiệp đóng tàu Hàn Quốc, đối thủ cạnh tranh với Trung Quốc, sẽ có thể được hưởng lợi. Trước đây, các hãng vận tải thường sử dụng tàu Trung Quốc do chi phí thấp, nhưng với gánh nặng phí cập cảng mới mà Mỹ vừa công bố, nhiều khả năng các doanh nghiệp sẽ chuyển sang đặt tàu từ Hàn Quốc.

Các công ty đóng tàu Hàn Quốc có nhà máy hoặc liên doanh tại Mỹ cũng được kỳ vọng sẽ hưởng lợi từ chính sách thu phí nói trên của USTR.